‘1 Aralık Dünya AIDS Günü’ kapsamında değerlendirmelerde bulunan ÇÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yeşim Taşova, dünyada tesirini gösteren Covid-19 pandemisiyle birlikte AIDS ile yapılan gayretlerde ve olayların tespitinde gerileme olduğuna dikkat çekti. Taşova, Türkiye’de Sağlık Bakanlığı verilerine göre pandemi öncesi yıllık 4 bin civarında hadise tespit edilirken, bu sayının pandemi devri dahil 2020 ve 2021 yıllarında yaklaşık 3 bin HIV olumlu hadiseye düştüğünü kaydetti.
‘VAKALARIN YÜZDE 50’Sİ FARKINDA DEĞİL’
Türkiye’de yapılan modelleme çalışmalarına nazaran, HIV olumlu olan olayların yüzde 50’sinin durumunun farkında olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Taşova, “Dünya Sağlık Örgütü’ne nazaran 2030’da bunu bitirmemiz gerekiyor. O nedenle 2025’te kimi amaçlara ulaşmalıyız. Bu maksatlar kapsamında HIV olumluların yüzde 95’ini bilmeliyiz. Bizde bu sayı yüzde 50’lerde, geriye kalan yüzde 50’lik kısmı bilmiyoruz. Bu modelleme çalışmalarıyla kestirim ediliyor. Ülkemizde yapılan modelleme çalışmalarına nazaran HIV pozitif olgularımızın yüzde 50’si durumunun farkında değil. Bildiğimiz olumluların ise yüzde 95’ine tedavi vermeli ve virüs yükünü negatife döndürmeliyiz. Ayrıyeten bu şahıslara karşı ayrımcılık yapılmaması, ayrımcılık noktasında yüzde 10’un altına inilmesi gerekiyor” diye konuştu.
TEKRAR EDEN ZATÜRREYE DİKKAT
HIV olumlu hadiselerin tespit edilmesinde hekimlerin dikkat etmesi gereken birtakım uyarıcı ve tekrarlayan hastalıkların varlığına dikkat çeken Prof. Dr. Taşova, bu bireylere test yapılması gerektiğinin altını çizerek, “Çok sık tekrar eden zatürre, çok sık tekrar eden ve geçmeyen mantar enfeksiyonları üzere durumlarda tabibin dikkatli olması gerekiyor. En kıymetli avantajımız tespit edildiği vakit toplumsal garantisi olmasa bile devlet, yeşil kart üzerinden bu şahıslara tedavi imkanını veriyor ki bu mevzuda dünyada birçok ülkeden çok daha uygun durumdayız. Son tedaviyi verebiliyoruz. Bu manada biz de yüzde 95 amacına yakınız ancak tespit etme noktasında epeyce düşük noktadayız” dedi.
ANNE SÜTÜYLE BEBEĞE GEÇEBİLİR
HIV’in kan yoluyla ve cinsel yolla bulaştığı üzere anne sütüyle de bebeğe geçerek, gelecek jenerasyonlara bulaşma riskinin olduğunu hatırlatan Taşova, “Önemli bir kilit kümede hamileler oluyor. Sahraaltı Afrika’da en fazla bayanlar müspet ve emzirmeye de devam ettikleri için doğan bebekler de müspet oluyor. Bizim için de doğurganlık yaşındaki bayanlarda bu bir risk olabilir. Zira AIDS yahut HIV 8-10 yıl içinde hiç tedavi edilmeyen şahıslarda sessiz seyrediyor. O nedenle eşleriyle birlikte hamilelerin de taranması gerekiyor ki bebekler ve gelecek jenerasyonlar korunsun. Anne tedavi aldığı vakit doğar doğmaz bebek de tedavi altına alınıyor. Böylece bebeğe bir geçiş olmuyor. Bu durumda 30’dan fazla bebeğimiz var” diye konuştu.
İLK 72 SAAT ÖNEMLİ
Bulaşın engellenmesi için bilhassa gençlere cinsel sıhhat açısından eğitim verilmesi gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Taşova, “Mutlaka herkesin hayatlarında bir kez HIV testi yaptırması gerekiyor. Kuaförlerde manikür, pedikür yaptırırken aletlerin paklığına dikkat etmeli ya da şahıslar kendi aletlerini yanlarında götürmelidir. Dövme, piercing üzere uygulamalarda şahsa özel iğneler kullanılmalıdır. Şayet kuşkulu bir bağlantınız var ise yahut HIV olumlu olduğunu bildiğiniz bir kişinin kanı sağlam olmayan derinize, bir yaranıza temas ettiyse ya da gözünüze sıçradıysa 72 saat içerisinde bir sıhhat kuruluşuna gitmelisiniz. 1 ay muhafaza tedavisi alıyorsunuz ve HIV müspet olmuyorsunuz. O nedenle birinci 72 saat son derece önemli” dedi.